کد مطلب:38802 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اهل بيت

طبق نظر مفسران آيه 33 سورة احزاب دربارة اهلبيت: نازل شده است; اگر كسي ادعا كند كه اين آيه مربوط به زنان پيامبر است، به چه نحوي به او پاسخ دهيم؟

الف ـ خداوند متعال در اين آيه شريفه ميفرمايد: إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا;(احزاب،33) خداوند اراده كرده است، كه ناپاكي و پليدي را از شما ]اهلبيت پيامبراكرم[ دور كند، و شما را از هر نظر پاك سازد.

كلمة إنّما در آيه، انحصار خواست خداوند متعال را ميرساند و ميفهماند كه خدا خواسته است، رجس و پليدي را تنها از اهلبيت: دور كند و به آنان عصمت عطا كند.

قطعاً مراد از اهلالبيت زنان آن حضرت نيستند; زيرا به قرينهاي كه در خود آيه است (و آن تفاوت ضميرها است; چون هيچگاه صحيح نيست قرآن كريم ضمير مردان را به زنان ارجاع دهد و بگويد: عنكم; بلكه اگر مقصود همسران اهلبيت بودند، بايد ميفرمود: عنكنّ) و روايات متعددي كه در تفسير اين آيه ـ از منابع معتبر اهل تسنن و شيعه ـ و از شخص پيامبراكرمنقل شده است، ثابت ميكند كه مخاطب در اين آيه، پيامبراكرمو علي و فاطمه و حسن و حسين: ميباشند.

يك نمونة از آن احاديث، داستان حديث كسأ است كه پيامبراكرمعلي و فاطمه و حسن و حسين: را فرا خواند; حضرت عبايي بر آنها افكند و فرمود:

خداوندا! اينها خاندان منند; رجس و آلودگي را از آنها دور كن و در همين هنگام آية تطهير نازل شد.

شايان ذكر است كه اين روايت را مسلم از قول عايشه در صحيحش، حاكم در مستدرك، بيهقي در سنن ابنجرير در تفسيرش و سيوطي در الدرالمنثور نقل كردهاند.

جمله يريد اشاره به ارادة تكويني خداوند متعال دارد; يعني، خداوند متعال با يك فرمان تكويني اراده كرده است كه شما را از هرگونه آلودگي پاك و مصون دارد، نه ارادة تشريعي; زيرا ارادة تشريعي، به معناي مكلف ساختن آنها به حفظ پاكي خويش است و ميدانيم اين تكليف منحصر به خاندان پيامبراكرمنيست، بلكه همة مسلمانان مكلف و موظف هستند كه خود را پاك نگهدارند.

ب ـ در پاسخ به اين اشكال كه ارادة تكويني موجب نوعي جبر است و در اين صورت معصوم بودن فضيلت و افتخاري نخواهد بود؟ ميگوييم:

دانشمندان علم كلام، عصمت را موهبت الهي و ذاتي دانستهاند كه بر اساس شايستگيهاي آنان و نيز تحت شرايطي، به شخص معصوم افاضه ميشود و هرگز قابل تحصيل و اكتساب نيست. آيه تطهير و برخي آيات ديگر (ص 47; دخان 32 و...) بر اين مطلب دلالت ميكنند.

موهبتي بودن عصمت از آن نظر افتخار است كه اين لطف در همة شرايط به افراد داده نميشود; بلكه بايد زمينههاي كسب آن در خود افراد به وجود آيد تا لطف الهي شامل حال آنان گردد. بخشي از اين زمينهها خارج از اختيارند; مثل كمالات روحي كه از طريق وراثت و يا تربيت به افراد منتقل ميشود و بخشي ديگر كاملاً اختياري هستند كه عبارتند از: 1. مجاهدتهاي فردي و اجتماعي پيامبراني مانند: ابراهيم و يوسف و موسي و پيامبراكرمپيش از بعثت; همچون جهاد آنان با نفس و چشمپوشي از حرام و... كه زمينه را براي افاضة عصمت تشديد نموده و لياقت و شايستگي آنان را براي افاضة لطف آماده كرده است. اين ويژگيها به روشني ثابت ميكند كه هرگاه لطفي به نام عصمت نيز در اختيار آنان قرار گيرد، از آن نيز در تهذيب فرد و جامعه بهره خواهند گرفت.

2. آگاهي خداوند متعال از فعاليتهاي ثمربخش آنان در دوران رسالت و اينكه اين گروه پس از دريافت مقام منيع نبوت با استقامت و پشتكار شگفت دست به اصلاح زده، در راه جهاد فردي و اجتماعي سخت كوشش خواهند نمود.

از جملههايي كه در زيارت دختر گرامي پيامبراكرمفاطمه اطهر3 وارد شده است، ميتوان به اهميت عامل چهارم (آگاهي خدا از فعاليتهاي ثمربخش آنان در طول زندگي) بيش از عوامل ديگر پيبرد; آنجا كه ميفرمايد: يا ممتحنة امتحنك... به صابرة; اي امتحان و آزمون شده! آنجا كه خدا تو را پيش از آفرينش در اين جهان آزمود و تو را در ميدان امتحان و ابتلا، صابر و بردبار يافت.

و در دعاي ندبه ميخوانيم: اوليايي كه آنان را براي خود برگزيدي; پس از آن كه زهد و پيراستگي را در زندگي اين دنياي پست براي آنان شرط نمودي و آنان نيز شرط تو را پذيرفته و تو هم از وفاي آنان آگاه شدي.

ج ـ خواه عصمت مرحلة كامل از تقوا تصور شود و يا معلول علم شكست ناپذير نسبت به عواقب گناه دانسته شود، و يا بازتاب تكامل شناخت نسبت به مقام ربوبي قلمداد گردد، هرگز موجب سلب قدرت و توانايي از انجام گناه نميگردد و انسان معصوم ميتواند يكي از دو طرف كار را برگزيند; بنابراين انجام ندادن فعل دليل بر عدم توانايي نيست; بلكه فرد معصوم به خاطر تقواي والا، يا علم شكست ناپذير، از پيامد گناه و يا شناخت كامل از عظمت خالق، اقدام به انجام كار خلاف نميكند; هرچند اگر بخواهد ميتواند مانند ديگران مبدأ خلاف و گناه باشد، آيات شريفه (انعام، 87 و 88; مائده، 67) بر آن دلالت ميكنند.

معصومان داراي دو نوع شايستگي هستند: 1. شايستگي ذاتي و موهبتي 2. شايستگي اكتسابي از طريق انجام دادن حسنات و ترك محرمات و به دست آوردن ملكات دروني. از مجموعة اين دو شايستگي كه حداقل يكي از آن دو جنبه اختياري دارد، آن مقام والا حاصل ميشود; يعني: ارادة الهي زمينههاي توفيق را براي وصول به اين مقام والا فراهم ميسازد; ولي بهرهگيري و استفاده از اين توفيق به ارادة خود آنان بستگي دارد.

بنابراين، خداوند متعال با انواع تأكيدها در اين آيه شريفه اراده فرموده است كه اهل بيت پيامبراكرمرا از هرگونه پليدي و آلودگي پاك و مبرّا سازد.(ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي، ج 16، ص 309، نشر اسلامي / پيام قرآن، آيةالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 9، ص 135، دارالكتب الاسلاميه / منشور جاويد، آيةالله جعفر سبحاني، ج 5، ص 24، نشر اسلامي.)